De vrt-journalist die wegdook voor ontploffende kogels die er naderhand digitaal aan toegevoegd werden, openbaarde een fenomeen dat al lang aan de hand is: de manipulatie van tekst en beeld.
Het nieuws is niet wat het is.
Laten eens enkele scenario’s naderbij bekijken.
Oorlogsscène: de correspondent haast zich naar de vuurlinie om er een boeiende reportage te maken. Hij vergast zijn kijkers op ontploffende granaten en zoevende kogels.
Dit is niet mogelijk Oorlogscorrespondenten krijgen een pasje voor ze naar het oorlogstoneel mogen gaan. Dit pasje krijgen ze enkel als ze beloven geen schokkende beelden te filmen en getuigen te ondervragen die negatief zijn voor de oorlogvoerende partij. Dit zou het thuisfront kunnen wakker maken en vervelende vragen oproepen. Dus zit de journalist kilometers ver van het strijdtoneel, in een comfortabel hotel te wachten op berichten van de militaire pers. Het is dus onmogelijk dat hij onder schot komt en met nieuws voor de dag komt dat niet door de militaire censuur is vrijgegeven.
En als ze toch per toeval in de gevaren raken, worden ze al snel opgepakt en weggevoerd naar vrediger oorden.
Betoging: een honderdtal betogers verzamelen zich op een afgesproken plek. Ze zijn rustig en wachten op wat komen moet. Er komt een cameraploeg aan. Dit werkt als een rode lap op een stier. Plots schieten de betogers wakker en beginnen slagzinnen te scanderen en misbaar te maken. De camera neemt dit alles op, liefst vanuit de verte en met een zoomlens. Hierdoor lijkt het alsof we met vijfhonderd eenstemmige betogers te maken hebben. In de montagekamer worden dan snel nog wat oneffenheden weggeknipt, zoals lege plekken, waar dus geen betogers staan.
Opstootje: de journalisten duwen de woordvoerders van de betoging een microfoon onder de neus. Deze zien dat ze serieus worden genomen. Ze willen de wereld tonen dat ze het menens zijn en nemen een dreigende houding aan, een pose die voor de camera goed overkomt. De ordediensten arriveren en gooien nog wat olie op het vuur. Aangemoedigd door de media beginnen sommige betogers aan een spoor van vernieling. Auto’s worden beschadigd, winkelramen sneuvelen, dat alles wordt gretig opgenomen. Als er vuur bij te pas komt, zoveel te beter. Dat oogt lekker. Op tv lijkt het alsof de hele straat in Palestijns grondgebied ligt, hoewel het om enkele randgevallen gaat. De camera is tevreden.
Vluchtelingen: een massa mensen zit apathisch te wachten op de hulp. De camera zoekt aangrijpende beelden. Kinderen spelen, zoals overal ter wereld, bekommeren zich niet om de ellende. Die mogen niet gefilmd worden. Volwassenen zijn bezig elkaar te helpen om de ergste nood te lenen. Ook die mogen niet gefilmd worden. De reportageploeg neemt het heft in handen en haalt zielige mensen uit de massa en zet ze samen voor een mooie close up. De moeders krijgen wat toegestopt en knijpen hun baby’s in de billen zodat die beginnen te huilen. Weer een mooi shot voor het thuisfront, en als er giften gevraagd worden, worden kinderen uitgekozen die er al zielig uitzagen voor ze op sleeptouw genomen werden.
Dit is maar klein grut van wat er ons in de nabije toekomst te wachten staat: Computeranimatie.
Wie de moderne actie/avonturenfilms volgt ziet heel goed waar we naar toe gaan: een symbiose tussen computerbeelden en echte beelden. Het onderscheid valt daarbij stilaan weg. De nieuwsgaring valt daar gretig op aan, want beelden moeten spektakel bieden, anders kijkt er geen kat naar.
Om nog eens terug te komen op de vorige voorbeelden:
Oorlogscène: Ramaekers heeft op een eenvoudige manier wat inslaggeluiden bijgevoegd, maar in de toekomst zullen we echte oorlogsbeelden van vroegere gevechtscènes gemonteerd zien waarbij we niet meer kunnen vaststellen of de journalist in de vuurlinie zit of in de studio.
Betoging: honderd man kunnen er vijfhonderd worden, gewoon door de koppen digitaal te kopiëren en bij de echte in te lassen.
Opstootje: de betoging kan in de studio of de captatieauto vermengd worden met echte stadsbeelden op de achtergrond, bv van het Brusselse parlement of vanuit een achtergestelde buurt, naargelang de betogers sympathiek of niet overkomen.
Vluchtelingen: de mensen kunnen digitaal worden uitgemergeld zodat ze er zielig uitzien en de hulporganisaties nog meer geld kunnen lospeuteren
Of dit in België het geval zal worden, weten we niet. Het hangt van het prijskaartje af maar ik kan me voorstellen dat in het land van de moderne technologie, Amerika dus, zulke zaken zich ongetwijfeld zullen voordoen. Europa zal deze zonder veel kritiek beelden overnemen.
Nieuws is niet meer betrouwbaar. Je moet het met een korreltje zout nemen, je moet er wat cynisch tegenaan kijken. De tijd van de objectieve, waarheidsgetrouwe nieuwsgaring is definitief voorbij.
De nieuwsshow maakt zijn intrede.
